Zrzeszenia katolickie w świetle Listu Juvenescit Ecclesia

Opublikowany w Ważne!

Warszawa, 1 lutego 2017

KATECHEZA

Temat: Zrzeszenia katolickie w świetle Listu Juvenescit Ecclesia.

Czytanie z Pierwszego Listu świętego Pawła Apostoła do Koryntian (1 Kor 12, 4-13)

Różne są dary łaski, lecz ten sam Duch; różne też są rodzaje posługiwania, ale jeden Pan; różne są wreszcie działania, lecz ten sam Bóg, sprawca wszystkiego we wszystkich. Wszystkim zaś objawia się Duch dla [wspólnego] dobra. Jednemu dany jest przez Ducha dar mądrości słowa, drugiemu umiejętność poznawania według tego samego Ducha, innemu jeszcze dar wiary w tymże Duchu, innemu łaska uzdrawiania w jednym Duchu, innemu dar czynienia cudów, innemu proroctwo, innemu rozpoznawanie duchów, innemu dar języków i wreszcie innemu łaska tłumaczenia języków. Wszystko zaś sprawia jeden i ten sam Duch, udzielając każdemu tak, jak chce.

Podobnie jak jedno jest ciało, choć składa się z wielu członków, a wszystkie członki ciała, mimo iż są liczne, stanowią jedno ciało, tak też jest i z Chrystusem. Wszyscyśmy bowiem w jednym Duchu zostali ochrzczeni, [aby stanowić] jedno Ciało: czy to Żydzi, czy Grecy, czy to niewolnicy, czy wolni. Wszyscyśmy też zostali napojeni jednym Duchem. Oto słowo Boże.

Wstęp.

W zeszłym roku Kongregacja Nauki Wiary wydała List Iuvenescit Ecclesia, którego tematem jest relacja między darami hierarchicznymi a charyzmatycznymi w życiu i misji Kościoła. A mówiąc prościej List ten porusza temat nowych ruchów, zrzeszeń w Kościele i ich relacji do Kościoła hierarchicznego. Jeden z punktów tego dokumentu podaje kryteria oceny charyzmatów nowych ruchów w Kościele pod kątem ich eklezjalności – czyli faktycznie pod kątem ich pochodzenia od Boga, ich czystości i prawdziwości. Kryteria te mogą być przyłożone do każdego zrzeszenia kościelnego w celu duchowego „zbadania”, na ile kroczy ono dobrą drogą, drogą według woli Bożej dla dobra całego Kościoła.

Celem niniejszej katechezy jest zachęta do podjęcia przez zrzeszenia refleksji nad własnymi charyzmatami i ich relacją do Kościoła hierarchicznego i w ogóle całej społeczności. Niniejsze rozważania ujęte są w krótkich punktach. Na początku każdego z nich została zacytowana treść dokumentu watykańskiego, dotyczącego kolejnych kryteriów oceny zrzeszeń. Dokonano przy tym pewnych skrótów, ze względu na ograniczoną treść katechezy, dlatego osoby zainteresowane odsyłamy do pełnej treści dokumentu, który jest dostępny w Internecie.

1. Powołanie do świętości członków zrzeszeń katolickich.

„Prymat powołania każdego chrześcijanina do świętości. Wszelka rzeczywistość, rodząca się z uczestnictwa w prawdziwym charyzmacie, zawsze powinna być narzędziem służącym świętości w Kościele, a zatem pomnażaniu miłości i prawdziwemu dążeniu do doskonałości miłości.”*

Pierwszym kryterium rozpoznawania prawdziwości charyzmatów zrzeszeń, ich kościelnego charakteru, jest postawienie na pierwszym miejscu w formacji ich członków powołania do świętości. Najważniejszym, pierwszym celem życia każdego chrześcijanina jest dążenie do wiecznego zbawienia w niebie. Taki też jest podstawowy cel Kościoła i tego wszystkiego, co się dzieje w Kościele. Jezus założył Kościół w tym celu, aby wszyscy ludzie mogli być zbawieni. Zatem każde zrzeszenie kościelne powinno stanowić pomoc w drodze do zbawienia. Należałoby podjąć refleksję na ile realizacja charyzmatu danego zrzeszenia i życie jego duchowością pomaga osobom należącym do niego na drodze do świętości.

Patrząc od strony teologii duchowości źródłem uświęcenia są sakramenty święte, a szczególnie Eucharystia. W związku z tym szczegółowym pytaniem w ocenie zrzeszeń pod kątem drogi do świętości ich członków jest kwestia rozwoju życia eucharystycznego. Czy członkowie zrzeszenia często przyjmują Komunię świętą? Czy adorują Chrystusa obecnego w Najświętszym Sakramencie? Na ile w formacji zrzeszenia akcentowana jest pobożność eucharystyczną?

W teologii duchowości mówi się również o wielu różnych środkach uświęcenia. Podstawowym środkiem uświęcenia jest codzienna modlitwa. Członkowie każdego zrzeszenia powinni mieć możliwość rozwoju własnego życia modlitewnego. Oczywiście formy modlitwy mogą być różne. Powinny być one dostosowane do duchowości i charyzmatu zrzeszenia. Odpowiedzialni za formację zrzeszeń powinni czuwać, aby proponowane formy modlitw i nabożeństw przyczyniały się do życia własną duchowością zrzeszenia. Innym ważnym środkiem uświęcenia jest kult świętych, a szczególnie Najświętszej Maryi Panny – pobożność maryjna. W każdym zrzeszeniu powinna być oddawana cześć Maryi – Matce Zbawiciela. Ponadto członkowie każdego zrzeszenia, w ogóle wszyscy chrześcijanie, mają praktykować jakąś formę ascezy – pokuty i umartwienia. Jest jeszcze wiele innych środków uświęcenia: życie radami ewangelicznymi, kierownictwo duchowe, praca ofiarowana Bogu itd. Jeśli chodzi o modlitwę, kult Matki Bożej i ascezę, to powinny być one obecne w każdym zrzeszeniu katolickim, w życiu duchowym każdego chrześcijanina. Natomiast inne środki uświęcenia wiążą się z charyzmatem zrzeszeń i osobistymi potrzebami duchowymi wiernych.

2. Duch misyjny, ewangelizacyjny zrzeszeń katolickich.

„Zaangażowanie w misyjne głoszenie Ewangelii. Prawdziwe charyzmaty są to «dary Ducha włączone w ciało Kościoła, skierowane ku centrum, którym jest Chrystus, skąd się rozchodzą jako bodziec dla ewangelizacji». W ten sposób powinny one urzeczywistniać «zgodność z apostolskim celem Kościoła», ukazując wyraźnie «zaangażowanie misyjne stając się w coraz większym stopniu podmiotem nowej ewangelizacji»”.

Dokument Kongregacji Nauki Wiary jako jedno z kryteriów autentyczności kościelnego charakteru zrzeszeń wymienia ducha misyjnego obecnego w zrzeszeniu. Chodzi tu zarówno o zaangażowanie całej wspólnoty w dzieło ewangelizacji, jak i wrażliwość na potrzeby ewangelizacji świata w życiu poszczególnych członków zrzeszenia. Formy zaangażowania zrzeszeń i ich członków ewangelizację mogą być bardzo różne – od modlitwy w tej intencji do aktywnego udziału w prowadzeniu dzieł o charakterze ewangelizacyjnym. Dokument watykański wzywa zrzeszenia do udziału w nowej, wtórnej ewangelizacji świata. Tę potrzebę widać w Europie, gdzie dawniej bardzo katolickie społeczności odchodzą od wiary. Kongregacja Nauki Wiary patrzy tu z wielką nadzieją na liczne zrzeszenia kościelne. Zrzeszenia w swych programach powinny świadomie planować działania na polu ewangelizacji.

3. Zachowanie nauki Kościoła.

„Wyznanie wiary katolickiej. Przeżywanie charyzmatu winno być przestrzenią wychowania do wiary «wyrażającej się w tym, że przyjęcie i przepowiadanie prawdy o Chrystusie, Kościele i człowieku odbywa się zgodnie z jej autentyczną interpretacją Nauczycielskiego Urzędu Kościoła»; dlatego trzeba unikać wykraczania «poza (proagon) naukę Kościoła i wspólnotę kościelną»; gdyż jeśli « nie trwamy w nich, nie jesteśmy zjednoczeni z Bogiem Jezusa Chrystusa (por. 2 J 9)».”

Bardzo ważną kwestią w każdym zrzeszeniu jest dbałość o przekaz nieskażonego depozytu wiary i nauczania o moralności katolickiej. Oczywiście w pierwszym rzędzie obowiązek ten spoczywa na formatorach zrzeszeń odpowiedzialnych za głoszenie słowa Bożego, kapłanach i animatorach. Materiały, z których korzystają zrzeszenia, i które są rozprowadzane w zrzeszeniu, powinny posiadać aprobatę odpowiednich władz kościelnych. Ostrożnie trzeba podchodzić do wszelkich „nowinek”, objawień prywatnych itp. Niestety dość często członkowie zrzeszeń zamiast karmić się duchowo wartościową lekturą, czytają tego typu rzeczy, które są po prostu szkodliwe, wprowadzają wiele zamętu. Często sięganie po tego typu lekturę wynika z braku wartościowych materiałów formacyjnych – co powinno stanowić wyrzut sumienia dla wszystkich odpowiedzialnych za formację.

Materiały formacyjne powinny być oparte na dokumentach Kościoła, Katechizmie i bieżącym nauczaniu Papieża i biskupów. Ważną kwestią jest przekaz orędzia nowych, bieżących dokumentów nauczania Kościoła. Członkowie zrzeszeń powinni żyć życiem Kościoła, tym czym aktualnie żyje Kościół. Bowiem w nauczaniu tym zawarty jest opis znaków czasu, aktualnych potrzeb Kościoła, zagrożeń dla wiary i nowych wyzwań.

4. Komunia z Kościołem hierarchicznym.

„Świadectwo rzeczywistej komunii z całym Kościołem. Wiąże się z tym «synowskie odniesienie do papieża, który jest trwałym i widzialnym źródłem jedności Kościoła powszechnego i do biskupa, będącego „widzialnym źródłem i fundamentem jedności Kościoła partykularnego”». Z tego zaś wynika okazywanie «lojalnej gotowości do przyjmowania ich nauki i pasterskich zaleceń», jak również «gotowości uczestniczenia w przedsięwzięciach i działaniach Kościoła zarówno na szczeblu lokalnym, jak krajowym i międzynarodowym; zaangażowanie w dziedzinie katechezy i pedagogiczne umiejętności w wychowywaniu chrześcijan».”

Zachowanie komunii z hierarchią kościelną stanowi podstawowy obowiązek zrzeszeń, kierujących nimi i ich członków. Nazwanie zrzeszenia katolickim, zatwierdzenie go przez odpowiednią władzę kościelną niesie w sobie obowiązek podległości tejże władzy pod każdym względem, oraz szacunku wobec niej. Charyzmaty zrzeszeń pochodzące od Ducha Świętego nie uprawniają do działania samowolnego. Charyzmat powinien w posłuszeństwie poddać się władzy Kościoła. Oczywiście jednocześnie władza hierarchiczna nie powinna gasić, ani tłumić rozwijających się charyzmatów dla dobra całej społeczności Kościoła. Członkowie zrzeszeń, a szczególnie charyzmatyczni założyciele, powinni zachować pokorę i cierpliwość w czekaniu na akceptację swoich działań przez władzę kościelną.

Ważną kwestią jest osobisty szacunek członków zrzeszeń wobec kapłanów, posługujących w zrzeszeniu i całej hierarchii kościelnej. Już sama przynależność do zrzeszenia kościelnego niesie w sobie ten obowiązek. Rozciąga się on na całe życie członków zrzeszeń. Mają oni obowiązek bronić kapłanów i nauczania kościelnego także w prywatnych rozmowach. Oczywiście nie oznacza to braku krytycznego spojrzenia na niewłaściwe działania niektórych reprezentantów hierarchii kościelnej. W sytuacji dostrzeżenia grzechu ze strony kapłanów świeccy członkowie zrzeszeń wezwani są najpierw do modlitwy za nich i pokuty zastępczej. Trzeba zawsze pamiętać, że w mistycznym ciele Kościoła wszyscy przez Ducha Świętego jesteśmy wzajemnie ze sobą połączeni.

5. Współpraca z innymi zrzeszeniami w Kościele.

„Uznanie i szacunek dla wzajemnej komplementarności innych komponentów charyzmatycznych w Kościele. Z tego wypływa wzajemna gotowość do współpracy. W istocie, «jasnym znakiem autentyczności jakiegoś charyzmatu jest jego eklezjalność, jego zdolność do harmonijnego włączenia się w życie świętego Ludu Bożego dla dobra wszystkich. Autentyczna nowość wzbudzona przez Ducha nie potrzebuje rzucać cienia na inne duchowości i dary, aby potwierdzić samą siebie».”

Różne zrzeszenia w Kościele, o różnych charyzmatach i duchowościach, stanowią wielkie bogactwo całej wspólnoty. Różnorakie charyzmaty i duchowości ukazują najpierw wspaniałość samego Boga, Ducha Świętego, który jest ich dawcą. Czyli przyczyniają się one do rozszerzenia chwały Bożej. Świadomość pochodzenia wszystkich charyzmatów od Ducha Świętego powinna stanowić wezwanie do jedności i współpracy wszystkich zrzeszeń. „Nie może ręka powiedzieć nodze: nie jesteś mi potrzebna” – mówi św. Paweł. Bóg wie w jakim celu powołuje daną wspólnotę w Kościele. Jeśli powstała ona z woli Bożej, to znaczy, że jest potrzebna i wezwana do jedności z całym Kościołem i wszystkimi jego członkami i wspólnotami.

Współpraca różnych zrzeszeń wychodzi naprzeciw różnorodnym wezwaniom współczesnych nam czasów. Różne zadania stojące przez Kościołem, ewangelizacji świata, nowej ewangelizacji, działania na polu charytatywnym i edukacyjnym, wymagają zaangażowania wielu wspólnot i charyzmatów. Wyzwania współczesności są tak wielkie i niekiedy tak skomplikowane, że bez zaangażowania powszechnego wszystkich zrzeszeń nie można im sprostać. Obecnie zrzeszenia świeckie przejmują wiele zadać, które kiedyś miały tradycyjne zakony w Kościele. Obecnie, jak wiadomo, większość zakonów boryka się z problemem powołań. Jest to pewien znak czasów. Profetyczny w tym względzie był Sobór Watykański II, który dowartościował udział ludzi świeckich w Kościele.

Trzeba unikać myślenia, że jedno zrzeszenie w Kościele jest ważniejsze od drugiego. Owszem jedne zrzeszenia są liczniejsze od drugich i być może bardziej widoczne w całej wspólnocie Kościoła. Nie powinno to jednak stanowić podstawy do wywyższania się jednych nad drugimi. Nie do nas należy ocena wartości duchowej i przydatności zrzeszeń. Ponadto wiadomo, że niektóre charyzmaty są w pewien sposób „elitarne”- skierowane do niewielkiej grupy wiernych. Na przykład nie wszyscy są powołani i nadają się do prowadzenia stołówek dla bezdomnych. Trzeba nam szanować każde, nawet małe liczebnie zrzeszenia i każdy charyzmat.

6. Duch miłości wewnątrz wspólnoty.

Obecność darów duchowych takich jak miłość, radość, pokój i człowieczeństwo (por. Ga 5, 22); «gorliwe życie życiem Kościoła», większe żywe zaangażowanie w «słuchanie i rozważanie Słowa Bożego»; «ożywienie umiłowania modlitwy, kontemplacji, życia liturgicznego i sakramentalnego; działalność na rzecz wzrostu powołań do chrześcijańskiego małżeństwa, do sakramentalnego kapłaństwa i do życia konsekrowanego».

Znakiem dobrej formacji duchowej opartej na słowie Bożym i Eucharystii, częstej Komunii świętej i adoracji Najświętszego Sakramentu, jest duch miłości, radości i pokoju w zrzeszeniach. Wezwanie do miłości Boga i bliźnich stanowi największe przykazanie chrześcijańskie. Realizuje się ono właśnie we wspólnocie ludzi – bez wspólnoty miłość nie może się rozwijać. Przykazanie miłości wyraża się w konkretach życia, wzajemnym szacunku, pomocy, zrozumieniu, obecności przy drugiej osobie podczas trudnych doświadczeń.

Tylko w klimacie miłości może rozwijać się życie duchowe, wzrost modlitwy i cnót. Klimat miłości stanowi duchową podstawę wychowania w wierze, i w ogóle wychowania. W klimacie miłości rodzą się powołania do poświecenia swego życia Bogu i do życia w rodzinie.

W różnych działaniach podejmowanych przez zrzeszenia należy chronić się przed duchem triumfalizmu. Nie jest najważniejsze, czy np. wyjazd na pielgrzymkę udał nam się we wszystkich zaplanowanych szczegółach, ale najważniejsza jest wspólnota miłości pomiędzy członkami zrzeszenia. Żadne zrzeszenie nie powinno przyjmować logiki współczesnej cywilizacji, w której liczy się sukces, wyścig „szczurów”. Na pierwszym miejscu powinna być zawsze miłość osoby, a szczególnie miłość najsłabszych i najbiedniejszych.

7. Odziaływanie społeczne członków i wspólnot Misji św. Teresy.

„Wymiar społeczny ewangelizacji. Należy zauważyć, że ożywiana miłością, «Kerygma posiada nieuchronnie treść społeczną: w samym sercu Ewangelii znajduje się życie wspólnotowe i zaangażowanie się na rzecz innych» (…) Ważne jest pod tym względem «pobudzenie do chrześcijańskiej obecności w różnych środowiskach społecznych i udział w organizowaniu i animacji dzieł charytatywnych, kulturalnych i duchowych; duch wyrzeczenia i powrót do ewangelicznego ubóstwa jako do źródła wspaniałomyślnej miłości wszystkich ludzi». (…)”

Wspólnoty kościelne są zanurzone nie tylko w Kościele powszechnym, ale również w społeczności świeckiej. Działania zrzeszeń, grup parafialnych, a także każdego z członków wspólnot z osobna mają wpływ na życie innych ludzi, jednostkowych osób, struktur społecznych czy organizacji świeckich. Musimy sobie zdawać z tego sprawę, że załatwiając wyjazd wakacyjny dla dzieci, organizując sztukę teatralną, pielgrzymkę we wszystkim jesteśmy świadkami Chrystusa. Inni ludzi czasami niewierzący, których spotykamy patrzą na nas, oceniają nas. Świadectwo to idzie na konto nie tylko nas samych, ale i całego Kościoła.

Zrzeszenia działając w świecie powinny być szczególnie wyczulone na pomoc biednym materialnie i duchowo. Sposób podejścia do wszelkiego rodzaju ubóstwa stanowi bowiem we współczesnym świecie najważniejsze świadectwo prawdziwości Ewangelii. Taki od dawna jest sposób działania na misjach. Najpierw trzeba pomóc najbiedniejszym, a potem ewangelizować słowem. Organizując wyjazdy, wypoczynek, pielgrzymki trzeba brać pod uwagę osoby ubogie, aby i one mogły wyjechać. Zrzeszenia nigdy nie powinny być klanami, zamkniętymi klubami ludzi żyjących bogato i wygodnie. Otwarcie serca na ubogich zjednuje błogosławieństwo Boże.

Ks. Ludwik Nowakowski