HISTORIA – Racławice 1794 – Kościuszko kieruje do walki kolejne polskie oddziały

Panorama Racławicka

PANORAMA RACŁAWICKA we Wrocławiu, która znajduje się przy ul. Jana Ewangelisty Purkyniego 11, to jedno z niewielu miejsc na świecie, gdzie podziwiać można relikt dziewiętnastowiecznej kultury masowej. Wielki obraz (15 × 114 m), dzięki zespoleniu szczególnych zabiegów malarskich (specjalna perspektywa uwzględniająca punkt widzenia widza stojącego na platformie widokowej w rotundzie panoramy, zamglenie obiektów dalekich) i technicznych (podłoga i sufit rotundy panoramy tworzą hiperbolidę dwupowłokową, oświetlenie, rekonstrukcja terenu przed obrazem łączącego się z nim niezauważalnie, zaciemnione kręte podejście do platformy widokowej, która umiejscawia widza w centrum panoramy), „przenosi” widza w inną rzeczywistość i inny czas. Panorama Racławicka to pierwsze i jedyne zachowane do dziś polskie dzieło tego rodzaju.

Pomysłodawcą Panoramy był znany lwowski malarz Jan Styka (1858–1925), który zaprosił do współpracy znakomitego batalistę Wojciecha Kossaka (1856–1942). Pomagali im: Ludwik Boller, Tadeusz Popiel, Zygmunt Rozwadowski, Teodor Axentowicz, Włodzimierz Tetmajer, Wincenty Wodzinowski i Michał Sozański.

• Jan Styka – namalował grupę chłopów zdobywających armaty rosyjskie, postać naczelnika Kościuszki na koniu, postać Wojciecha Bartosa Głowackiego;
• Wojciech Kossak – namalował konia pod Kościuszką, sztab jadący za naczelnikiem, grupę rosyjskich żołnierzy broniącej armat, kawalerię narodową;
• Ludwig Boller – malował krajobraz oraz całość nieba obrazu;
• Tadeusz Popiel – malował krajobraz, wszystkie drzewa oraz chałupy chłopskie;
• Zygmunt Rozwadowski – sceny batalistyczne pod kierunkiem Kossaka;
• Teodor Axentowicz – sceny batalistyczne pod kierunkiem Kossaka, linię piechoty 2 Regimentu Pieszego Koronnego gen. Józefa Wodzickiego;
• Włodzimierz Tetmajer – był ekspertem od folkloru, namalował pod kierunkiem Styki stroje ludowe postaci;
• Wincenty Wodzinowski (uczeń Jana Matejki) – malował postać Kościuszki i pod kierunkiem Styki stroje ludowe postaci.

 Autorom pomysłu zależało głównie na upamiętnieniu tradycji narodowych w setną rocznicę Insurekcji Kościuszkowskiej i zwycięskiej bitwy stoczonej 4 kwietnia 1794 pod Racławicami przez wojska powstańcze – z udziałem słynnych kosynierów – pod wodzą generała Tadeusza Kościuszki (1746–1817) – z wojskami rosyjskimi dowodzonymi przez generała Tormasowa. „Krzepiąca serca” bitwa racławicka miała dla będącego wówczas w niewoli narodu niezwykłe znaczenie. Dlatego organizowana w roku 1894 we Lwowie Powszechna Wystawa Krajowa była dobrą okazją do realizacji projektu Styki. Specjalnie tkane płótno zakupiono w Brukseli, metalową konstrukcję rotundy projektu Ludwika Ramułta – w Wiedniu. Budynek rotundy, usytuowanej w Parku Stryjskim we Lwowie gotowy był w lipcu 1893. Olbrzymi obraz powstał w ciągu zaledwie 9 miesięcy, między sierpniem 1893 a majem 1894. Uroczyste otwarcie Panoramy Racławickiej nastąpiło 5 czerwca 1894. Od początku cieszyła się niesłabnącym zainteresowaniem widzów i od razu stała się głównym magnesem przyciągającym do Lwowa rzesze turystów.

Po II wojnie światowej, w roku 1946 obraz wraz z częścią zbiorów Ossolineum trafił do Wrocławia. Tu kolejne Społeczne Komitety czyniły bezskuteczne starania o konserwację i ekspozycję obrazu. Oczekiwania wielu Polaków mogły się spełnić dopiero po powstaniu SOLIDARNOŚCI w sierpniu 1980. Ponowne udostępnienie Panoramy nastąpiło 14 czerwca 1985. Ogromna atrakcja przedwojennego Lwowa stała się natychmiast główną atrakcją Wrocławia, i współcześni widzowie także mogą uczestniczyć w tym niecodziennym spektaklu złudzeń.

Wśród licznych gości zwiedzających Panoramę Racławicką znaleźli się m. in.: Karol Stefan Habsburg-Lotaryński – arcyksiążę austriacki (w 1894), Franciszek Józef I – cesarz Austrii (również w 1894), papież Jan Paweł II, królowa Holandii Beatrix, król Belgów Albert II.

.

JT m. in. na podst. -> https://panoramaraclawicka.pl// [dostęp 2018-06-23]