RZYMSKIE KOŚCIOŁY STACYJNE

STAZIONI QUARESIMALI

 

.

 angielski niemiecki

Henryk Przondziono /Foto Gość  Watykan. Grób św. Piotra. Jedno z pierwszych miejsc, do których pielgrzymowali chrześcijanie

Henryk Przondziono /Foto Gość – Watykan. Grób św. Piotra. Jedno z pierwszych miejsc, do których pielgrzymowali chrześcijanie

Początki pielgrzymowania do rzymskich stacji wielkopostnych (Stazioni Quaresimali) sięgają czasów prześladowań i zwyczaju nawiedzania grobów męczenników

Starzy ministranci (po pięćdziesiątce) być może pamiętają Mszał świętego Jana XXIII. A konkretnie jego pierwsze łacińsko-polskie wydanie. Wertując kolejne strony liturgii Wielkiego Postu można było znaleźć wydrukowane czerwonymi literami uwagi: Stacja u św. Sabiny, Stacja u świętych Kosmy i Damiana… Każdy dzień miał wyznaczoną stację. Niewielu rozumiało sens tej informacji. A już zupełnie o niej zapomniano, gdy pojawił się nowy Mszał bł. Pawła VI. W nim bowiem wzmianki o stacjach już nie było.

O starożytnym zwyczaju pielgrzymowania do rzymskich stacji dowiadywali się studenci teologii przy okazji wykładu o Wielkim Poście. Inni swoja wiedzę czerpali z relacji, jakie pojawiały się najpierw w prasie, później w opisujących ten zwyczaj książkach. Ich autorami są osoby dłużej lub krócej mieszkające w Wiecznym Mieście, które osobiście doświadczyły owoców tego szczególnego wędrowania. Zainteresowanie tematem wzrosło, gdy wiele diecezji, wzorując się na Rzymie, wyznaczyło na swoim terenie stacje, zachęcając wiernych do odbycia tych szczególnych rekolekcji.

Jakie są początki pielgrzymowania do stacji? Próbując na to odpowiedzieć niechcący pytamy o początki chrześcijańskiego pielgrzymowania. Bo one wpłynęły na kształt rzymskiej liturgii stacyjnej.

Tradycję zapoczątkował zwyczaj nawiedzania (potajemnego w czasach prześladowań) grobów męczenników. Jej śladem są napisy, jakie jeszcze dziś można odnaleźć w katakumbach, gdzie często sprawowano Eucharystię. Gdy Kościół (po edykcie Konstantyna) odzyskał wolność, ilość pielgrzymów wzrosła. Do Rzymian coraz częściej dołączali przybysze nawet z odległych miejsc ówczesnego cesarstwa. Z tego właśnie zwyczaju nawiedzania przez rzymskich chrześcijan grobów męczenników zrodziła się tradycja pielgrzymowania do stacji. Nie – jak piszą niektórzy – kościołów stacyjnych, ale właśnie stacji. Bo celem pielgrzymki nie był kościół, ale grób męczennika.

Pielgrzymki miały swoje stałe ramy. Po południu gromadzono się w wyznaczonym miejscu, skąd papież, w otoczeniu prezbiterów i diakonów siedmiu dzielnic, prowadził procesję do kolejnej stacji. Po drodze dołączali do niej mieszkańcy kolejnej dzielnicy, a wszyscy jej uczestnicy śpiewali Litanię do Wszystkich Świętych. Na miejscu sprawowano Eucharystię, „a cząstki konsekrowanej Hostii rozdzielano między pozostałe kościoły-stacje w Rzymie, podkreślając w ten sposób, że odprawiana każdego dnia msza gromadzi cały Kościół lokalny oddający chwałę Bogu i zebrany wokół swego biskupa” (G. Weigel, Rzymskie pielgrzymowanie, s. 15). Po Eucharystii śpiewano jeszcze nieszpory, a dzień kończono wspólnym (dodajmy pierwszym i jedynym) posiłkiem. W ten sposób zachowywano post ścisły i starożytny zwyczaj przyjmowania Komunii świętej jako pierwszego pokarmu dnia.

Dni Stacyjne są obchodzone od początku chrześcijańskiego Kościoła. Są związane z procesjami do pewnych przypisanych im kościołów w Rzymie, gdzie Msze i Nieszpory odprawia się z okazji ważnych dni w roku liturgicznym. Chociaż również inne miasta miały podobne uroczystości i nie zawsze z okazji postu, rzymskie kościoły związane z różnymi dniami stacyjnymi są ulubionymi miejscami pielgrzymek i uroczystości, zwłaszcza w okresie Wielkiego Postu.

Liturgia stacyjna z czasem miała coraz większy wpływ na kształt formularzy mszalnych Wielkiego Postu. Duży wpływ na to miał św. Grzegorz Wielki który zreformował rzymską liturgię. szóstym wieku Grzegorz Wielki ustalił porządek nawiedzeń kościołów w dniach stacji wielkopostnych.

W drugim tysiącleciu zwyczaj pielgrzymowania stopniowo zaczął zamierać, by na nowo odżyć w drugiej połowie XX wieku. Impuls dał św. Jan XXIII, udając się w Środę Popielcową 1959 roku do bazyliki św. Sabiny na Awentynie, gdzie posypano mu głowę popiołem. Zwyczaj podtrzymali kolejni papieże. Również my w tym miejscu możemy zacząć nasze duchowe pielgrzymowanie.

Warto na koniec podkreślić, że wielkopostne nawiedzenie, fizyczne lub duchowe, kościołów stacyjnych, to przede wszystkim  – jak zauważył George Weigel – wędrówka nawrócenia. Tej wędrówce służyć mogą nie tyle zamieszczone w tabeli niżej, w kolumnie OPIS, linki przy każdym dniu do informacji historycznych o kolejnej stacji (choć niektóre szczegóły będą ważne), co krótka refleksja nad tekstami liturgicznymi dla danego dnia, fragmentami liturgii godzin czy Katechizmu Kościoła Katolickiego. W ten sposób uczestnicy pielgrzymowania mają „sposobność zastanowienia się nad tym, jak dalece udało się im zintegrować prawdy wiary z drogami własnego życia” (G. Weigel, Rzymskie stacje, s. 20).

 

Rzymskie Wielkopostne kościoły stacyjne i Oktawy Wielkanocnej


Niektóre wykazy stacji, podają na dany dzień więcej niż jeden kościół. Powód? Po prostu olbrzymienie tłumy. Ilość pielgrzymów jest zbyt duża, aby obsługiwał ich tylko jeden kościół. Dlatego wytypowane są najczęściej po dwa, które pełnią przeznaczoną funkcję na przemian lub równocześnie. Choć w takich przypadkach najczęściej wymienione są tylko ważniejsze (czyli oryginalne tradycyjne stacje) to jednak odpusty można uzyskać również poprzez nawiedzenie drugiej stacji. Gdy w kilku przypadkach oryginalna stacja została zniszczona, obecnie jej funkcję pełni inna stacja (na przykład gdy stacja przypada na San Trifone, obecnie jej funkcję pełni Sant’Agostino). W 1930 roku dwa kościoły zostały podniesione do statusu stacyjnych przez papieża, jako „zastępcy”, ze względu na ich znaczenie.

Poniższa lista miejsc zbierania się pielgrzymów i stacyjnych kościołów Wielkopostnych w Rzymie, pochodzi z XVI tomu dzieła Jeana Mabillona Porządek Rzymski, która w przeważającej części do dzisiaj jest bez zmian. Jeśli zmiany zaszły, tak jak w przypadkach gdy pierwotny kościół jest zniszczony, podana jest aktualna stacja. Stacje dla Oktawy Wielkanocnej są podawane zgodnie z zawartością Mszału Rzymskiego.

Nawiedzenia stacji rzymskich w okresie Wielkiego Postu i Oktawy Wielkanocy są modlitwami w centrum Rzymu w przygotowaniu do Wielkanocy i mają swoje korzenie we wczesnych wiekach chrześcijaństwa.
Kolejność nawiedzania poniżej. Odpowiednie linki są bezpośrednio podłączone. Jeśli chcesz wziąć udział w nabożeństwach, sprawdź dokładne informacje na stronach odpowiedniego kościoła.

.

POZ DZIEŃ TYGODNIA STACJA | Współrzędne geograficzne OPIS STACJI – Lokalizacja
 1 ŚRODA POPIELCOWA S. Sabina all’Aventino | 41°53′04″N 12°28′47″E Stacja u św. Sabiny na Awentynie*
 2 Czwartek po Popielcu S. Giorgio al Velabro | 41°53′22.31″N 12°28′59.29″E Stacja u św. Jerzego na Velabrum
 3 Piątek po Popielcu SS. Giovanni e Paolo al Celio | 41°53′11″N 12°29′32″E Stacja u świętych Jana i Pawła na Celiusie*
 4 Sobota po Popielcu S. Agostino in Campo Marzio | 41°54′03″N 12°28′27″E Stacja u świętego Augustyna na Campo Marzio
  5   I Niedziela Wielkiego Postu S. Giovanni in Laterano | 41°53′9.26″N 12°30′22.16″E Stacja u świętego Jana na Lateranie
 6 Poniedziałek 1. tygodnia Wielkiego Postu S. Pietro in Vincoli al Colle Oppio | 41°53′37.94″N 12°29′35.05″E Stacja u św. Piotra w okowach na Eskwilinie*
 7 Wtorek 1. tygodnia Wielkiego Postu S. Anastasia al Palatino | 41°53′17.05″N 12°29′03.08″E Stacja u świętej Anastazji na Palatynie*
 8 Środa 1. tygodnia Wielkiego Postu S. Maria Maggiore | 41°53′51″N 12°29′55″E Stacja u Matki Bożej Większej na Eskwilinie*
 9 Czwartek 1. tygodnia Wielkiego Postu S. Lorenzo in Panisperna | 41°53′50.08″N 12°29′35.35″E Stacja u świętego Wawrzyńca in Panisperna
 10 Piątek 1. tygodnia Wielkiego Postu SS. XII Apostoli al Foro Traiano | 41°53′53.18″N 12°28′59.54″E Stacja u Dwunastu Apostołów przy Forum Trajana
 11 Sobota 1. tygodnia Wielkiego Postu S. Pietro in Vaticano | 41°54′08″N 12°27′12″E Stacja u świętego Piotra na Watykanie
 12 II Niedziela Wielkiego Postu S. Maria in Domnica alla Navicella | 41°53′4.8″N 12°29′44.1″E Stacja u Matki Bożej in Domnica
 13 Poniedziałek 2. tygodnia Wielkiego Postu S. Clemente presso il Colosseo | 41°53′22″N 12°29′51″E Stacja u świętego Klemensa
 14 Wtorek 2. tygodnia Wielkiego Postu S. Balbina all’Aventino 41°52′50″N 12°29′23″E Stacja u świętej Balbiny
 15 Środa 2. tygodnia Wielkiego Postu S. Cecilia in Trastevere 41°53′15.2″N 12°28′33.21″E Stacja u świętej Cecylii
 16 Czwartek 2. tygodnia Wielkiego Postu S. Maria in Trastevere 41°53′22″N 12°28′11″E Stacja u Najświętszej Maryi Panny na Zatybrzu
 17 Piątek 2. tygodnia Wielkiego Postu S. Vitale in Fovea 41°53′58.8″N 12°29′27.1″E Stacja u świętego Witalisa
 18 Sobota 2. tygodnia Wielkiego Postu SS. Marcellino e Pietro al Laterano 41°53′20.57″N 12°30′11.26″E Stacja u świętych Marcelina i Piotra
 19 III Niedziela Wielkiego Postu S. Lorenzo fuori le Mura 41°54′09″N 12°31′14″E Stacja u świętego Wawrzyńca za Murami
 20 Poniedziałek 3. tygodnia Wielkiego Postu S. Marco al Campidoglio 41.895724°N 12.481448°E Stacja u świętego Marka Ewangelisty
 21 Wtorek 3. tygodnia Wielkiego Postu S. Pudenziana al Viminale 41°53′54.3″N 12°29′44″E Stacja u świętej Pudencjany
 22 Środa 3. tygodnia Wielkiego Postu S. Sisto 41°52′49″N 12°29′46″E Stacja u świętego Sykstusa
 23 Czwartek 3. tygodnia Wielkiego Postu SS. Cosma e Damiano in Via Sacra (Fori Imperiali) 41°53′31″N 12°29′15″E Stacja u świętych Kosmy i Damiana
 24 Piątek 3. tygodnia Wielkiego Postu S. Lorenzo in Lucina 41°54′12.3″N 12°28′43.3″E Stacja u świętego Wawrzyńca in Lucina
 25 Sobota 3. tygodnia Wielkiego Postu S. Susanna alle Terme di Diocleziano 41°54′15.3″N 12°29′37.1″E Stacja u świętej Zuzanny
 26 IV Niedziela Wielkiego Postu S. Croce in Gerusalemme 41°53′16″N 12°30′59″E Stacja w Bazylice Świętego Krzyża Jerozolimskiego
 27 Poniedziałek 4. tygodnia Wielkiego Postu SS. Quattro Coronati al Celio 41°53′18″N 12°29′54″E Stacja u Czterech Koronatów
 28 Wtorek 4. tygodnia Wielkiego Postu S. Lorenzo in Damaso 41°53′48.74″N 12°28′19.23″E Stacja u świętego Wawrzyńca in Damaso
 29 Środa 4. tygodnia Wielkiego Postu S. Paolo fuori le Mura 41°51′31″N 12°28′38″E Stacja u świętego Pawła za Murami
 30 Czwartek 4. tygodnia Wielkiego Postu SS. Silvestro e Martino ai Monti 41°53′40″N 12°29′54″E Stacja u świętych Sylwestra i Marcina
 31 Piątek 4. tygodnia Wielkiego Postu S. Eusebio all’Esquilino 41°53′47″N 12°30′13″E Stacja u świętego Euzebiusza na Eskwilinie
 32 Sobota 4. tygodnia Wielkiego Postu S. Nicola in Carcere 41°53′28″N 12°28′48″E Stacja u świętego Mikołaja w Więzieniu
 33 V Niedziela Wielkiego Postu S. Pietro in Vaticano 41°54′08″N 12°27′12″E Stacja u świętego Piotra
 34 Poniedziałek 5. tygodnia Wielkiego Postu S. Crisogono in Trastevere 41.889100°N 12.473732°E Stacja u świętego Chryzogona na Zatybrzu
 35 Wtorek 5. tygodnia Wielkiego Postu S. Maria in via Lata al Corso 41.898154°N 12.481300°E Stacja u matki Boskiej przy Via Lata (Kościół św. Cyriaka)
 36 Środa 5. tygodnia Wielkiego Postu S. Marcello al Corso 41°53′55.25″N 12°28′54.34″E Stacja u świętego Marcelego
 37 Czwartek 5. tygodnia Wielkiego Postu S. Apollinare in Campo Marzio 41°54′3.2″N 12°28′25″E Stacja u świętego Apolinarego przy Termach
 38 Piatek 5. tygodnia Wielkiego Postu S. Stefano al Celio 41°53′04″N 12°29′48″E Stacja u świętego Szczepana na wzgórzu Celio
 39 Sobota 5. tygodnia Wielkiego Postu S. Giovanni a Porta Latina 41°52′38″N 12°30′7″E Stacja u świętego Jana w Łacińskiej Bramie
 40 NIEDZIELA PALMOWA MĘKI  PAŃSKIEJ S. Giovanni in Laterano 41°53′9.26″N 12°30′22.16″E Stacja u świętego Jana na Lateranie
 41 Wielki Poniedziałek S. Prassede all’Esquilino  41°53′46″N 12°29′55″E Stacja u świętej Praksedy
 42 Wielki Wtorek S. Prisca all’Aventino 41°52′58.89″N 12°29′1.82″E Stacja u św. Pryski na Awentynie
 43 Wielka Środa S. Maria Maggiore 41°53′51″N 12°29′55″E Stacja u Matki Bożej Większej
 40 Wielki Czwartek S. Giovanni in Laterano 41°53′9.26″N 12°30′22.16″E Stacja u św. Jana na Lateranie
 26 Wielki Piątek S. Croce in Gerusalemme 41°53′16″N 12°30′59″E Stacja w Bazylice Świętego Krzyża Jerozolimskiego
 40 Wielka Sobota S. Giovanni in Laterano 41°53′9.26″N 12°30′22.16″E Stacja u św. Jana na Lateranie
 43 NIEDZIELA ZMARTWYCHWSTANIA S. Maria Maggiore 41°53′51″N 12°29′55″E Stacja u Matki Bożej Większej
 33 Poniedziałek w oktawie Wielkanocy S. Pietro in Vaticano 41°54′08″N 12°27′12″E Stacja u świętego Piotra
 29 Wtorek w oktawie Wielkanocy S. Paolo fuori le Mura 41°51′31″N 12°28′38″E Stacja u świętego Pawła za Murami
 19 Środa w oktawie Wielkanocy S. Lorenzo fuori le Mura 41°54′09″N 12°31′14″E Stacja u świętego Wawrzyńca za Murami
 10 Czwartek w oktawie Wielkanocy SS. XII Apostoli al Foro Traiano 41°53′53.18″N 12°28′59.54″E Stacja u Dwunastu Apostołów
 P* Piątek w oktawie Wielkanocy S. Maria ad Martyres in Campo Marzio 41.8986°N 12.4768°E Stacja u Najświętszej Maryi Panny od Męczenników
 40 Sobota w oktawie Wielkanocy S. Giovanni in Laterano 41°53′9.26″N 12°30′22.16″E Stacja u św. Jana na Lateranie
 44 II Niedziela Wielkanocna S. Pancrazio 41°53′06″N 12°27′14″E Stacja u św. Pankracego za Murami

P* – PANTEON ——————————————————————————————- *jedno z siedmiu wzgórz Rzymu

W nazwach niektórych kościołów, podane są wzgórza, na których kościoły te są umiejscowione. Niektóre, wzniesione poza murami Rzymu – mają w nazwie „za Murami”.

Więcej o rzymskich stacjach -> Wikipedia, Kościoły stacyjne w Rzymie [dostęp 2017-03-09]

.

JT na podst. m. in. -> http://liturgia.wiara.pl/doc/3161660.Rzymskie-stacje [dostęp 2017-03-09]