RZYMSKIE KOŚCIOŁY STACYJNE
.
angielski niemiecki |
Henryk Przondziono /Foto Gość – Watykan. Grób św. Piotra. Jedno z pierwszych miejsc, do których pielgrzymowali chrześcijanie
Początki pielgrzymowania do rzymskich stacji wielkopostnych (Stazioni Quaresimali) sięgają czasów prześladowań i zwyczaju nawiedzania grobów męczenników
Starzy ministranci (po pięćdziesiątce) być może pamiętają Mszał świętego Jana XXIII. A konkretnie jego pierwsze łacińsko-polskie wydanie. Wertując kolejne strony liturgii Wielkiego Postu można było znaleźć wydrukowane czerwonymi literami uwagi: Stacja u św. Sabiny, Stacja u świętych Kosmy i Damiana… Każdy dzień miał wyznaczoną stację. Niewielu rozumiało sens tej informacji. A już zupełnie o niej zapomniano, gdy pojawił się nowy Mszał bł. Pawła VI. W nim bowiem wzmianki o stacjach już nie było.
O starożytnym zwyczaju pielgrzymowania do rzymskich stacji dowiadywali się studenci teologii przy okazji wykładu o Wielkim Poście. Inni swoja wiedzę czerpali z relacji, jakie pojawiały się najpierw w prasie, później w opisujących ten zwyczaj książkach. Ich autorami są osoby dłużej lub krócej mieszkające w Wiecznym Mieście, które osobiście doświadczyły owoców tego szczególnego wędrowania. Zainteresowanie tematem wzrosło, gdy wiele diecezji, wzorując się na Rzymie, wyznaczyło na swoim terenie stacje, zachęcając wiernych do odbycia tych szczególnych rekolekcji.
Jakie są początki pielgrzymowania do stacji? Próbując na to odpowiedzieć niechcący pytamy o początki chrześcijańskiego pielgrzymowania. Bo one wpłynęły na kształt rzymskiej liturgii stacyjnej.
Tradycję zapoczątkował zwyczaj nawiedzania (potajemnego w czasach prześladowań) grobów męczenników. Jej śladem są napisy, jakie jeszcze dziś można odnaleźć w katakumbach, gdzie często sprawowano Eucharystię. Gdy Kościół (po edykcie Konstantyna) odzyskał wolność, ilość pielgrzymów wzrosła. Do Rzymian coraz częściej dołączali przybysze nawet z odległych miejsc ówczesnego cesarstwa. Z tego właśnie zwyczaju nawiedzania przez rzymskich chrześcijan grobów męczenników zrodziła się tradycja pielgrzymowania do stacji. Nie – jak piszą niektórzy – kościołów stacyjnych, ale właśnie stacji. Bo celem pielgrzymki nie był kościół, ale grób męczennika.
Pielgrzymki miały swoje stałe ramy. Po południu gromadzono się w wyznaczonym miejscu, skąd papież, w otoczeniu prezbiterów i diakonów siedmiu dzielnic, prowadził procesję do kolejnej stacji. Po drodze dołączali do niej mieszkańcy kolejnej dzielnicy, a wszyscy jej uczestnicy śpiewali Litanię do Wszystkich Świętych. Na miejscu sprawowano Eucharystię, „a cząstki konsekrowanej Hostii rozdzielano między pozostałe kościoły-stacje w Rzymie, podkreślając w ten sposób, że odprawiana każdego dnia msza gromadzi cały Kościół lokalny oddający chwałę Bogu i zebrany wokół swego biskupa” (G. Weigel, Rzymskie pielgrzymowanie, s. 15). Po Eucharystii śpiewano jeszcze nieszpory, a dzień kończono wspólnym (dodajmy pierwszym i jedynym) posiłkiem. W ten sposób zachowywano post ścisły i starożytny zwyczaj przyjmowania Komunii świętej jako pierwszego pokarmu dnia.
Dni Stacyjne są obchodzone od początku chrześcijańskiego Kościoła. Są związane z procesjami do pewnych przypisanych im kościołów w Rzymie, gdzie Msze i Nieszpory odprawia się z okazji ważnych dni w roku liturgicznym. Chociaż również inne miasta miały podobne uroczystości i nie zawsze z okazji postu, rzymskie kościoły związane z różnymi dniami stacyjnymi są ulubionymi miejscami pielgrzymek i uroczystości, zwłaszcza w okresie Wielkiego Postu.
Liturgia stacyjna z czasem miała coraz większy wpływ na kształt formularzy mszalnych Wielkiego Postu. Duży wpływ na to miał św. Grzegorz Wielki który zreformował rzymską liturgię. W szóstym wieku Grzegorz Wielki ustalił porządek nawiedzeń kościołów w dniach stacji wielkopostnych.
W drugim tysiącleciu zwyczaj pielgrzymowania stopniowo zaczął zamierać, by na nowo odżyć w drugiej połowie XX wieku. Impuls dał św. Jan XXIII, udając się w Środę Popielcową 1959 roku do bazyliki św. Sabiny na Awentynie, gdzie posypano mu głowę popiołem. Zwyczaj podtrzymali kolejni papieże. Również my w tym miejscu możemy zacząć nasze duchowe pielgrzymowanie.
Warto na koniec podkreślić, że wielkopostne nawiedzenie, fizyczne lub duchowe, kościołów stacyjnych, to przede wszystkim – jak zauważył George Weigel – wędrówka nawrócenia. Tej wędrówce służyć mogą nie tyle zamieszczone w tabeli niżej, w kolumnie OPIS, linki przy każdym dniu do informacji historycznych o kolejnej stacji (choć niektóre szczegóły będą ważne), co krótka refleksja nad tekstami liturgicznymi dla danego dnia, fragmentami liturgii godzin czy Katechizmu Kościoła Katolickiego. W ten sposób uczestnicy pielgrzymowania mają „sposobność zastanowienia się nad tym, jak dalece udało się im zintegrować prawdy wiary z drogami własnego życia” (G. Weigel, Rzymskie stacje, s. 20).
Rzymskie Wielkopostne kościoły stacyjne i Oktawy Wielkanocnej
Niektóre wykazy stacji, podają na dany dzień więcej niż jeden kościół. Powód? Po prostu olbrzymienie tłumy. Ilość pielgrzymów jest zbyt duża, aby obsługiwał ich tylko jeden kościół. Dlatego wytypowane są najczęściej po dwa, które pełnią przeznaczoną funkcję na przemian lub równocześnie. Choć w takich przypadkach najczęściej wymienione są tylko ważniejsze (czyli oryginalne tradycyjne stacje) to jednak odpusty można uzyskać również poprzez nawiedzenie drugiej stacji. Gdy w kilku przypadkach oryginalna stacja została zniszczona, obecnie jej funkcję pełni inna stacja (na przykład gdy stacja przypada na San Trifone, obecnie jej funkcję pełni Sant’Agostino). W 1930 roku dwa kościoły zostały podniesione do statusu stacyjnych przez papieża, jako „zastępcy”, ze względu na ich znaczenie.
Poniższa lista miejsc zbierania się pielgrzymów i stacyjnych kościołów Wielkopostnych w Rzymie, pochodzi z XVI tomu dzieła Jeana Mabillona Porządek Rzymski, która w przeważającej części do dzisiaj jest bez zmian. Jeśli zmiany zaszły, tak jak w przypadkach gdy pierwotny kościół jest zniszczony, podana jest aktualna stacja. Stacje dla Oktawy Wielkanocnej są podawane zgodnie z zawartością Mszału Rzymskiego.
Nawiedzenia stacji rzymskich w okresie Wielkiego Postu i Oktawy Wielkanocy są modlitwami w centrum Rzymu w przygotowaniu do Wielkanocy i mają swoje korzenie we wczesnych wiekach chrześcijaństwa.
Kolejność nawiedzania poniżej. Odpowiednie linki są bezpośrednio podłączone. Jeśli chcesz wziąć udział w nabożeństwach, sprawdź dokładne informacje na stronach odpowiedniego kościoła.
.
P* – PANTEON ——————————————————————————————- *jedno z siedmiu wzgórz Rzymu
W nazwach niektórych kościołów, podane są wzgórza, na których kościoły te są umiejscowione. Niektóre, wzniesione poza murami Rzymu – mają w nazwie „za Murami”.
Więcej o rzymskich stacjach -> Wikipedia, Kościoły stacyjne w Rzymie [dostęp 2017-03-09] |
.
JT na podst. m. in. -> http://liturgia.wiara.pl/doc/3161660.Rzymskie-stacje [dostęp 2017-03-09] |