Godność człowieka

Z pewnym zdziwieniem zauważyłem, że publikacja najnowszego dokumentu Dykasterii Wiary „Dignitas infinita” (Nieskończona Godność) nie wywołała szerszego oddźwięku. W tym przypadku dokument nie spowodował kontrowersji w konserwatywnych kręgach ani nie wzbudził entuzjazmu wśród liberałów. Nawet komentatorzy zazwyczaj krytycznie nastawieni do działań Papieża Franciszka wyrazili swoje uznanie.

Paweł Chmielewski z portalu PCh24 pisze: [Dignitas infinita] pozostaje tekstem ważnym i potrzebnym. Mam nadzieję, że znajdzie szeroką recepcję zarówno w Kościele, jak i poza nim, stając się przedmiotem uważnej lektury wszystkich środowisk: zarówno liberalnych jak i konserwatywnych. Wszystkim ma coś do powiedzenia: tym pierwszym może pomóc w nawróceniu, tym drugim dać do ręki trafne argumenty. Podczas gdy większość dokumentów pontyfikatu Franciszka budzi zasadne kontrowersje, tym razem tekst można po prostu polecić.

Tomasz Terlikowski, który jest bezlitosny w wytykaniu błędów Papieża Franciszka, w internetowym wydaniu Wprost przyznaje, acz niechętnie: tekst ten [Dignitas Infinita] uświadamia, że choć w kwestiach duszpasterskich pontyfikat Franciszka jest niezwykle otwarty na nowe rozwiązania, to doktrynalnie i w wielu kwestiach etycznych pozostaje przywiązany do tradycyjnego, co nie oznacza niezmiennego nauczania Kościoła.

„Dignitas infinita” to przede wszystkim umiejętność prowadzenia dialogu ze współczesnym światem. Dokument ten został opublikowany w kontekście 75. rocznicy Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, proklamowanej 10 grudnia 1948 roku. Warto przypomnieć, że Papież Franciszek spotkał się z krytyką za powiązanie programu Światowych Dni Młodych w Lizbonie z Agendą 2030 ONZ. Działalność ONZ, szczególnie w Afryce od lat 80., była przedmiotem krytycznych ocen abp Hosera. Marguerite Peeters, autorka książek o ideologii gender i współczesnych rewolucjach kulturowych, oskarżyła ONZ o promowanie szkodliwych ideologii, zwłaszcza po Międzynarodowej Konferencji na temat Zaludnienia i Rozwoju w Kairze w 1994 roku. Chociaż ONZ często spotyka się z krytyką dotyczącą swojej małej skuteczności, nie można zapominać o jej pozytywnych aspektach, takich jak Deklaracja Praw Człowieka, którą pozytywnie ocenił Jan Paweł II. Niestety, obecnie Deklaracja ta jest często wykorzystywana w sposób wybiórczy.

Watykański dokument „Dignitas infinita” wskazuje też nowe obszary, gdzie godność człowieka jest zagrożona. Bardzo ciekawe jest rozróżnienie, że oprócz godności ontologicznej, którą człowiek  nabywa z samego faktu bycia człowiekiem, jest jeszcze godność moralna, społeczna i egzystencjalna. Godność moralną człowiek zachowuje, gdy postępuje zgodnie z sumieniem i ma prawo do takiego postępowania. Przypomnę, że pisałem o tym w marcowym biuletynie. Godność społeczną zachowuje wtedy, gdy żyje w warunkach godnych człowieka. Natomiast godność egzystencjalna odnosi się do wolności od szykan, opresji psychicznej. Jak te ostatnie zagadnienia są ważne szybko przekonał się Papież Franciszek, bo niedawno otrzymał list od biskupów argentyńskich wzywających do odwiedzenia swojej ojczyzny. Argentyna od wielu lat boryka się z ogromnymi problemami ekonomicznymi, a od niedawna przechodzi szokową terapię ekonomiczną prowadzoną przez świeżo wybranego prezydenta Javiera Milei. Z powodu cięć świadczeń społecznych wiele osób popadło w skrajne ubóstwo.

Papież Franciszek podkreślił, że nowe obszary wymagające ochrony ludzkiej godności obejmują kwestie takie jak macierzyństwo zastępcze i ideologia gender. W swoich wypowiedziach wskazał, że surogacja jest niedopuszczalna, ponieważ sprowadza dziecko do roli towaru, co stoi w sprzeczności z godnością ludzką. Podobnie, zarówno aborcja, jak i eutanazja są uznawane za działania sprzeciwiające się tej godności. Największe chyba rozczarowanie środowiskom liberalnym przyniosło stwierdzenie Papieża o ideologii gender. Według Papieża dążenie do pełnej autonomii w kwestiach płciowych, zgodnie z teorią gender, jest równoznaczne z próbą zastąpienia Boga, co jest sprzeczne z chrześcijańskim rozumieniem życia jako daru. Zdecydowane potępienie znalazło również stwierdzenie o możliwości zmiany płci, które według Papieża, zagraża unikalnej godności osoby ludzkiej, nadanej od momentu poczęcia.

W obliczu rosnącego wpływu technologii, nowym wyzwaniem jest ochrona ludzkiej godności przed zagrożeniami cyfrowymi. Przemoc cyfrowa, która może prowadzić do uzależnienia, izolacji i stopniowej utraty kontaktu z rzeczywistością, stanowi poważne ryzyko dla rozwoju prawdziwych relacji międzyludzkich.

W kontekście dokumentu „Dignitas infinita”, podkreślenie ludzkiej godności staje się wyjątkowo istotne, szczególnie w obliczu tendencji do postrzegania człowieka jako coraz to mniejszego elementu świata naturalnego, a nawet potencjalnego zagrożenia dla niego. Przypomnijmy, że w tradycji chrześcijańskiej godność człowieka wywodzi się z faktu bycia stworzonym na obraz i podobieństwo Boga oraz z odkupieńczej śmierci Chrystusa na krzyżu, co akcentuje niepowtarzalną wartość każdej ludzkiej istoty.

Ks. Jerzy Limanówka SAC

Ojciec Duchowny Rodziny Rodzin